شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- در حکم آغاز فعالیت دور دوم شورای عالی فضای مجازی در شهریورماه سال 94، از سوی مقام معظم رهبری، بر توسعه محتوا و خدمات کارآمد و رقابتی منطبق بر ارزشها و فرهنگ اسلامی ایرانی در فضای مجازی و نیز نظارت و رصد کارآمد و روزآمد در این فضا تاکید شده است. در همین حال اردیبهشت سال جاری رهبر انقلاب در دیدار با معلمان از عملکرد شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات در مورد عدم ساماندهی فضای مجازی انتقاد کردند و فرمودند: "چرا هنگامی که کشورهای دیگر برای حفاظت از فرهنگ خود، در استفاده از فضای مجازی چارچوب هایی قرار می دهند ما فضای مجازی را رها کرده ایم؟"

کسی مخالف استفاده از فضای مجازی نیست بلکه موضوع اصلی این است که در چنین عرصه ای که لغزش گاه است باید زمینه استفاده صحیح فراهم شود نه آنکه فضای مجازی بصورت رها و غیرقابل کنترل باشد.

در همین راستا شاهد تشکیل 14 هسته راهبردی در معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی برای پیگیری دیدگاه های مقام معظم رهبری در حوزه فضای مجازی تدارک بودیم که در این جهت؛ ساماندهی و نظم محتوا در فضای مجازی در قالب این محورها دنبال و پیگیری می شود.

از سویی دیگر برنامه ملی توسعه محتوای بومی در راستای تجمیع و ساماندهی محتوای موجود در کشور و انتقال آن به فضای اینترنت به عنوان یک ضرورت ملی و بین المللی تعریف شده که توسعه آن در طولانی مدت، تأثیر قابل توجهی بر حوزه های علمی، پژوهشی و اقتصادی خواهد داشت. این در حالی است که زمانی می توان از مصرف بالای پهنای باند رضایت داشت که صرف محتوای فاخر و اثرگذار شده باشد.

بدون تردید یکی از مقوله های حایز اهمیت در فضای مجازی مقوله تولید محتواست. جالب است بدایند که تنها هشت درصد از محتوای کل فضای مجازی به زبان فارسی است. همچنین باید به این مسئله توجه داشت که چند درصد از این هشت درصد محتوا، محتوای مناسب و با کیفیت است؟

با نگاه به این آمار می توان دریافت که وب  فارسی با کمبود محتوا چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی روبروست. پس باید علاوه بر توجه به میزان محتوای وب  فارسی، شدیداً بر محتوای آن نیز نظارت داشت تا روز به روز شاهد اینترنت پرمحتواتر و پویاتری باشیم.

حال جای این پرسش باقی است که نقش کارگزاران روابط عمومی در ایران و در این برهه از زمان برای تولید محتوای مناسب در فضای مجازی چیست. در حالی که به نظر می رسد تامین خطوط ارتباطی و ابزار مورد نیاز از جمله پهنای باند تا حد لازم مرسوم ومورد نیاز آماده است اما روابط عمومی ها فراتر از وظایف سازمانی لازم است تا با تشریک مساعی و هم افزایی داشته ها با عزمی جزم وارد میدان شوند و در پالایش و تولید محتوای مناسب و در خور و شان ملت عزیز ایران اسلامی تلاش کنند.

برای نیل به این مقصود مواردی چند از محوری ترین مولفه های مطرح در حوزه تولید محتوا را مرور می کنیم:

 1. عوامل انسانی. نیروی آموزش دیده و مجرب و مسلط به ادبیات و مهارتهای هر عرصه حکم اکسیژن برای تنفس و زنده  ماندن را دارد. بنابراین، در اختیار داشتن ابزارهای ضروری، به معنی اجرای صحیح امور نیست. این عوامل باید به همه امور در قالب یک بینش وسیع بنگرند.

 2. عوامل اقتصادی. این عوامل از جنبه ثروت یا فقر می توانند بر اقتباس و کاربرد فناوری های ارتباطی و همچنین بر تولید داده ها، به ویژه در فضای وب تأثیرگذار باشند؛

3. عوامل اقتصادی بین المللی. رابطه خوب سیاسی و اقتصادی با کشور یا کشورهای دیگر و برعکس، رابطه ضعیف یا خصمانه (بهویژه در شرایط تولید شبکه ای در فضای سایبر) و نیز مواردی چون تحریم اقتصادی از عوامل تأثیرگذار بر سیستم رسانه ای هستند؛

 4. عوامل سیاسی. این عوامل، به خصوص در انسداد گفتمانی و نیز در عدم گسترش سیستم رسانه ای تأثیرگذار هستند. سانسور داده ها و جلوگیری از دسترسی به آنها که با گشودگی و شفافیت در تقابل است و از موارد تضعیف کننده استقلال رسانه ای نیز محسوب می شوند؛

 5. مثلث اجتماعی قدرت خرید، سطح سواد، و میزان جمعیت. این مثلث هم بر دوام و قوام و استمرار سیستم رسانه ای تأثیر می گذارد. اگر قدرت خرید نباشد هیچ رسانه ای در سبد خرید و در عرصه مصرف قرار نمی گیرد. سطح سواد، آن هم از نوع سواد رسانه ای، موتور پیش  برنده مصرف رسانه ای است؛ و بالاخره میزان جمعیت دستکم برای رسانه های مکتوب کاملاً معنی دار است.

 6.   زیرساخت های فناورانه. بعید است یک سیستم رسانه ای بتواند بدون یک زیرساخت فناورانه قوی، به طرز مؤثری به گردآوری و به پردازش و تولید  محتوا بپردازد؛ به عنوان مثال، کدام یک از سرویس های مبتنی بر وب با پهنای  باند بی ارتباط است؟

 7. عوامل فرهنگی. این عوامل در درک و استفاده از رسانه ها مؤثر هستند و در جوامعی که فرهنگ شفاهی غلبه دارد، رسانه های مکتوب فرصت گسترش و رشد و نفوذ را تا حدودی از دست می دهند.(1)

(1) شکرخواه, یونس، 1391، استانداردهای تولید محتوا در فضای مجازی: موردی به نام فراداده ها، همایش محتوای ملی در فضای مجازی، تهران، کنسرسیوم محتوای ملی،
http://www.civilica.com/Paper-CNCCS01-CNCCS01_007.html